Waarom notificaties zo verslavend zijn (en wat je daar tegen doet)

Je wordt er soms helemaal gek van: notificaties op je smartphone. Vraagt de ene app eens niet om aandacht, dan komt de andere weer in beeld. Je apenbrein klikt er dan maar op om er van af te zijn, maar ondertussen vergeet je wel waarom je je smartphone er überhaupt bij pakte. Dit is waarom ze zo verslavend zijn en wat je daar tegen kunt doen.

Verdomde notificaties

Misschien herken je je hierin. Je moet even een idee opschrijven of iets opzoeken. En op het moment dat je je smartphone ontgrendelt, zie je ergens een notificatie staan. Je raakt afgeleid en klinkt op de melding of de app met het rode bubbeltje. Sommige mensen willen die meldingen het liefst zo snel als mogelijk weg hebben, om een beetje rust te ervaren. Anderen voelen dat ze die dingen dwangmatig moeten wegwerken. Zelfs wanneer je niets met de informatie in de notificatie doet, dan is die maar gewoon weg. Je kunt het maar gedaan hebben — maar waarom pakte je ook alweer je smartphone? Dat ben je vergeten, omdat je ineens met andere dingen bezig was.

Uit onderzoek blijkt ook meer dan eens dat wanneer mensen op hun smartphone bezig zijn, of wanneer er überhaupt een smartphone in de buurt is, de cognitieve vaardigheden afnemen. Ook heb je dan spontaan last van een kortetermijngeheugen en vergeet je vaak waarom je dat toestel er ook alweer bij pakte. Het tast je concentratievermogen aan. Dat weten we allemaal en toch blijven we die dingen gebruiken. Ze zijn nou eenmaal (helaas) een essentieel onderdeel van ons bestaan geworden. We blijven ermee in contact met de wereld (direct en indirect) en laten ons daarbij begeleiden door de grote hoeveelheid notificaties die we dagelijks ontvangen.

Dopamine en niets willen missen

Waarom doen we dat? Omdat de dingen om verschillende redenen een verslavende werking op ons hebben. Wanneer we er namelijk een ontvangen of zien, dan komt er dopamine vrij in ons brein. Dat is het stofje dat ervoor zorgt dat we ons tevreden en beloond voelen. Dat komt meestal vrij op het moment dat we iets leuks of bevredigend doen. De trilling van je smartphone, of het meldingsgeluidje van de notificatie, kan voor zo’n shot zorgen. Daardoor hebben we, ondanks alles, toch nog een positieve associatie met het checken van onze telefoons.

Daarnaast speelt de fear of missing out een grote rol. We willen niets missen. Dat zit in ons DNA, omdat het in de oertijd nodig was om te kunnen overleven. Als je destijds niet wist dat er ergens gevaar woedde, dan kon dat zomaar het einde van je leven zijn. In de moderne tijden hebben we nog maar weinig aan dat gevoel, maar bedrijven kunnen er nog steeds op inspelen. We hebben namelijk het idee dat we constant verbonden en geïnformeerd moeten zijn. Stel je eens voor dat je een update mist — dan levert dat al snel de nodige stress en angst op. Notificaties nemen wat dat betreft werk uit handen: we hoeven niet steeds apps te checken, dat doen ze voor ons.

Het zit ingebakken

Daarnaast speelt sociale validatie een grote rol. Likes, reposts, quotes, reacties of berichten op sociale media geven ons een gevalideerd gevoel. We voelen ons gezien. En dat kan voor een sociale druk zorgen; het gevoel om constant het meldingenoverzicht te checken of er misschien een update is over die post, dat bericht, die foto, dat artikel of die reactie. Nu hebben jongere mensen daar wellicht wat meer last van, zeker op sociale media. Dan denk je misschien aan Instagram of X. Maar platformen als WhatsApp en YouTube zijn ook socialemediakanalen, en dan lijkt het probleem ineens weer een stuk groter dan gedacht.

Het probleem is niet zozeer dat we die behoeften hebben. Want je kunt die onderdrukken. Maar bedrijven spelen er altijd slim op in. Zij weten wat mensen beweegt om een app te openen en vinden het geen probleem om op onze oerinstincten in te spelen. De behoefte om meldingen te controleren zit in ons en in onze apps gebakken. En dat zorgt ervoor dat je de gewoonte moeilijk doorbreekt. Dat je constant beloont wordt om dat te doen, helpt er eigenlijk niet bij.

Wat kun je hier tegen doen?

Gelukkig zijn er wat algemene dingen die je kunt doen om het effect tegen te gaan.

• Schakel onnodige notificaties uit: Overweeg meldingen uit te schakelen voor apps die niet essentieel of belangrijk zijn voor je dagelijks leven. Dit kan helpen het totale aantal meldingen dat je ontvangt te verminderen en het gemakkelijker maken om je telefoon te negeren.
• Stel grenzen: Bepaal specifieke tijden op de dag waarop je je telefoon controleert en houd je daaraan. Dit kan helpen de gewoonte te doorbreken om voortdurend op updates te controleren.
• Beoefen mindfulness: Wanneer je je telefoon controleert, probeer dan aanwezig te zijn in het moment en je te concentreren op de taak. Dit kan helpen stress en angst te verminderen en het gemakkelijker maken om gefocust te blijven op andere activiteiten.
• Zoek ondersteuning: Als je worstelt met een verslaving aan telefoonmeldingen of andere aspecten van technologie, overweeg dan hulp te zoeken bij vrienden, familie of een professional in de geestelijke gezondheidszorg.

Wil je meer weten over het beperken van notificaties op Android? Dan kun je dit achtergrondartikel er eens op naslaan. Daarin legt Androidworld uit hoe je wederom de controle terugkrijgt over die dingen. In dit stuk beschrijft de redactie hoe je specifieke notificaties uitschakelt en hoe je ervoor zorgt dat ze bijvoorbeeld stil binnenkomen.

Wat doe jij om minder last te hebben van notificaties? Deel je tips in de comments.