Hoe een robotstofzuiger een gevaar voor je privacy kan zijn

Een robotstofzuiger is in veel gevallen een handige huishoudhulp. Hoewel ze steeds beter worden, kun je ze helaas nog niet echt als volledig alternatief voor het stofzuiger of dweilen in huis gebruiken. Maar voor dagelijks of wekelijks onderhoud werken ze meer dan prima, en dat danken ze aan allerlei onderdelen. Waaronder de camera die voor- of bovenop zit.

Camera op robotstofzuiger

Die camera wordt natuurlijk gebruikt voor de navigatie. Niet elke robotstofzuiger beschikt over een cameralens, maar steeds meer modellen wel. Die rijden meestal een stuk behendiger door je huis dan modellen zonder en botsen tegen minder dingen aan door objectherkenning, helemaal met ondersteuning van een LiDAR-scanner en andere sensoren. Het is dus niet vreemd dat autonome stofzuigers met camera in trek zijn. Maar die kunnen helaas wel een gevaar voor je privacy zorgen. Iedereen met toegang tot de beelden, kan meekijken.

Helaas bestaan hier voorbeelden te over van. Een van de meest bekende verhalen gaat over een vrouw die door een Roomba werd vastgelegd op het toilet. Screenshots vanuit de app belandden vervolgens op sociale media. Daarnaast is een verhaal van ABC News waarin de redactie een robotstofzuiger liet hacken om aan te tonen hoe gemakkelijk dat gaat en wat je dan zoal meekrijgt van iemands huishouden of gezin. En dan zijn er natuurlijk nog verschillende threads op Reddit waar dit onderwerp aan bod komt – en waar je nog wat waardevolle tips vindt.

Kunnen robotstofzuigers je volgen?

De vraag stellen is hem haast beantwoorden: kunnen robotstofzuigers je in de gaten houden? Dat antwoord is ‘ja, maar’. In het geval van de foute Roomba ging het om een speciaal model dat verschillende aanpassingen aan de hardware en software gekregen had. Dergelijke aanpassingen zijn niet aanwezig in de consumentenversies van de robotstofzuiger. Dat is een geruststellende gedachte. Maar dan nog zijn de screenshots op het internet beland. Dat gaat niet vanzelf. Daar zit een team achter; iemand moet hiervoor verantwoordelijk zijn.

Nu zijn we wel gewend aan bedrijven die onze data gebruiken om producten te trainen of diensten te verbeteren. En dat is ook precies waar hier sprake van was: de persoon (een bètatester) in kwestie wist waar ze voor tekende, liet Roomba destijds weten in een reactie. Dergelijke beelden worden geüpload naar een afgeschermde cloud waar iemand van buiten niet zomaar toegang tot heeft. Maar dan nog ben je afhankelijk van de grillen van een persoon die namens een bedrijf de data bekijkt en verwerkt. Daar was ook in deze situatie sprake van.

Dat is dan ook het verweer van iRobot, het bedrijf achter de Roomba-stofzuigers. Voor de dataverwerking werkt het samen met een dataverwerker, waar opdracht- en werknemers toegang hebben tot alle beelden, die ze soms dienen te annoteren. Als die mensen besluiten de beelden te delen of daar een screenshot van te maken, dan ben je aan de goden overgeleverd. Dan kan het inderdaad gebeuren dat je foto’s op een forum terechtkomen en voor de rest van leven als voorbeelden dienen in nieuwsberichten en langere achtergrondstukken.

Privéinformatie en hackers

Nu zul je misschien denken: oké, als normale gebruiker hoef ik daar geen last van te hebben. Maar daar heb je het mis. In veel gevallen moet je een fabrikant namelijk eerst toegang geven tot de beelden die een robotstofzuiger maakt, uiteraard voor dataverwerking. Daarnaast moet je letten op dataversleuteling van eind-tot-eind, en zelfs dat is niet heilig. Noorweegse onderzoekers hebben namelijk geconcludeerd (.pdf) dat je met een Raspberry Pi en een opensource pakketanalysator netwerkdata kunt onderschepen (soms tot 26 procent).

Ook is het zo dat je robotstofzuigers in theorie gehackt kan worden. We willen niemand angst inboezemen, maar dit is wel een feit. Zo heeft onder meer het merk Ecovavcs in 2024 last gehad van een datalek. Stofzuigers van dit merk rolden daardoor van hun basisstation af en begonnen allerlei racistische drek te schreeuwen en een hond te achtervolgen. Dit zijn allemaal dingen waar je niet aan moet denken. Het gevaar kun je deels beperken door een apart netwerk voor je slimme apparaten op te zetten in huis, maar helemaal voorkomen is helaas onmogelijk.

Kun je nu beter geen robotstofzuiger nemen?

Maar dit betekent niet dat je robotstofzuiger bij het grofvuil kan. Of dat je niet dat ene model dat je al een tijdje op het oog had kunt kopen. Alle apparaten met een internetverbinding en / of een camera vormen immers een privacyrisico. Dat zou betekenen dat je ook je laptop, smartphone, tablet, slimme deurbel of spelcomputer de deur uit moet doen. Maar het ontslaat je niet van de verantwoordelijk hier bewust mee om te gaan. Je zou kunnen bedenken of dat risico de tijdswinst waard is. Je bent namelijk wekelijks minder tijd kwijt aan het huishouden.

Daarnaast bestaan er middelen om een robotstofzuiger offline te laten werken of van nieuwe software te voorzien, waardoor je het systeem veel meer in eigen beheer neemt. Zo bestaat bijvoorbeeld Valetudo: een cloudvervanging voor robotstofzuigers die daardoor exclusief lokaal werken. In sommige gevallen moet je er wel wat tijd in stoppen of weten waar je mee bezig bent. Maar dit kan je privacy wel ten goede komen op de langere termijn. Het kan in elk geval geen kwaad er eens iets over te lezen, zodat je je bewust bent van wat er kan en om je heen gebeurt.

Heb jij een robotstofzuiger thuis staan en maak je je hier zorgen om? Of heb je maatregelen getroffen?