Bluetooth LE Audio
Voor audiofanaten klinkt SBC mogelijk bekend in de oren: het is de standaard audio-codec voor veel (goedkopere) in-ear oortjes. Door de codec komt het geluid uiteindelijk aan bij de draadloze oortjes die je aan de telefoon, laptop of tablet verbindt. SBC (low-complexity subband codec) heeft ook een aantal nadelen – zo is de codec relatief oud. Bij het ontstaan van de SBC-codec in 2003, was het nog lastig om audio-codecs te ontwikkelen met een hoge bitrate: de datatransmissie van bluetooth lag simpelweg (te) laag. Tijdens CES 2020 kondigde de Bluetooth SIG (Special Interest Group) ‘LE Audio’ aan, de opvolger van de ‘ouderwetse’ SBC-codec – hoofdzakelijk om een hoop energie te besparen.
LE Audio is een nieuw Low Energy-protocol, dat aansluit op het bestaande Low Energy-protocol voor wearables. Binnen het LE Audio-protocol, focust Bluetooth SIG zich op de LC3 (Low Complexity Communication Codec) audio-codec. Een van de belangrijkste verbeteringen van LC3, ligt in de wijze waarop de audio-codec bestanden weet te verpakken. Voordat bestanden via bluetooth naar je in- of on/over-ear hoofdtelefoons worden verzonden, zal de audio-codec de bestanden comprimeren. Met LC3 worden de audiobestanden zo ‘gecomprimeerd’ (decoderen, voor de audiofanaten), dat de audiokwaliteit verbeterd wordt ten opzichte van SBC, zonder dat er extra bandbreedte nodig is om bestanden te sturen.
Batterijbesparingen
SBC is, naast dat de geluidskwaliteit tegenvalt, nogal een energievreter. Volgens Bluetooth SIG zou de LC3-codec ongeveer 50% zuiniger zijn, indien het protocol dezelfde geluidskwaliteit zou leveren als het bestaande SBC-protocol. Voor de energiebesparingen zijn gebruikers afhankelijk van de wijze waarop fabrikanten van de hoofdtelefoons de audio-codec toepassen in hun producten. Gebruikers die alle functionaliteiten van het protocol willen gebruiken, zullen mogelijk minder meekrijgen van de besparingen van de LC3-codec. Desondanks krijgen gebruikers er een hoop functies bij naast de betere geluidskwaliteit: LE Audio biedt immers (standaard) ondersteuning voor multi-stream audio.
Qualcomm biedt al langer een ‘TrueWireless’-technologie voor fabrikanten van hoofdtelefoons
Wat is multi-stream audio? Eigenlijk niet veel meer dan de naam zelf suggereert: je telefoon kan met het LC3-protocol meerdere audiostreams tegelijkertijd verwerken. Handig voor volledig draadloze oortjes. Momenteel worden zulke in-ear oortjes via slechts één stream met je telefoon verbonden, tenzij je telefoon en de volledig draadloze oortjes gebruikmaken van Qualcomm Audio-chipsets. Het nadeel van single-stream audio voor volledig draadloze-oortjes, is dat het tweede oortje lang wacht op de audiobestanden. Op die manier kan er – zonder de juiste optimalisaties – vertraging (latency) ontstaan in het geluid. In video’s lopen stemmen daardoor soms achter op de beweging van lippen.
Meerdere apparaten
Multi-stream audio zou er in de praktijk ook voor moeten zorgen dat het makkelijker wordt om een hoofdtelefoon met meerdere apparaten te verbinden. Niet alle hoofdtelefoons die via de SBC-codec werken, kunnen momenteel met meerdere apparaten tegelijkertijd verbinden. Is dat handig? Het zou kunnen dat je er nog nooit tegenaan bent gelopen. Als je sommige hoofdtelefoons aan een ander apparaat wil verbinden, zal je eerst het andere apparaat moeten ontkoppelen. Niet zo handig als je vaak wisselt tussen telefoons en laptop of desktopcomputer(s) en verder zou willen luisteren naar je favoriete podcast (of muziek). Met LE Audio, is deze functionaliteit makkelijker in te bouwen.
Het delen van geluid met andere mensen, lijkt erg belangrijk voor Bluetooth SIG
Of fabrikanten de multi-stream functionaliteit ook in zullen bouwen, hangt af van de wijze waarop ze het LE Audio-protocol implementeren. Zo kunnen fabrikanten ervoor kiezen om sommige functies in te bouwen, terwijl ze andere functionaliteiten overslaan. Dit is zeker nog niet alles, want LE Audio zal gebruikers ook voor het eerst een ingebouwde functionaliteit bieden om geluid te delen met één of meer personen die dichtbij zijn en een bluetooth-hoofdtelefoon gebruiken. Zo’n functie vereist dan weer dat de andere hoofdtelefoon ondersteuning biedt voor hetzelfde bluetooth LE Audio-protocol.
Het delen van geluid?
Naast het delen van geluid op ‘persoonlijk niveau’, biedt het LE Audio-protocol ook mogelijkheden op grotere schaal. Volgens Bluetooth SIG, zou het mogelijk zijn om geluid te delen op specifieke locaties. Luchthavens, musea en stadiums kunnen met locatie gebaseerde functies geluid delen aan gebruikers van hoofdtelefoons met het LE Audio-protocol. Zo zou het in musea makkelijker worden om een audiotour te organiseren: in plaats van het gebruiken van de hoofdtelefoons van het musea, kunnen gebruikers zo hun eigen bluetooth-hoofdtelefoons opzetten. Voor luchthavens wordt het zo makkelijker om korte omroepen te doen: toch is het maar de vraag of zulke ideeën werkelijkheid worden.
Met LE Audio maak je het mogelijk om te ‘broadcasten’ naar alle hoofdtelefoons in het gebied
Voorlopig klinken de ideeën erg gaaf; toch blijft het lastig om in te schatten of de functionaliteiten ook tot leven kunnen komen. Fabrikanten mogen ‘t protocol immers op hun eigen wijze toepassen en zijn daarbij niet gebonden aan elke functionaliteit van LE Audio. Uiteraard kunnen fabrikanten het protocol ook links laten liggen, maar die kans is erg klein. LC3 wordt immers gezien als de opvolger van SBC. Verwacht wordt dat de eerste in-ear oortjes met het LC3 binnen 12 tot 18 maanden in de eerste producten verschijnen. Bestaande Low Energy-modems voor telefoons ondersteunen ook het LE Audio-protocol, en toch ‘staat het alle fabrikanten vrij’ om LE Audio wel of niet te ondersteunen.
AptX (HD) en LDAC
Je krijgt met LC3 dus beter geluid, terwijl er minder energie verbruikt wordt. Wat mag je verwachten van het in-house codec van Bluetooth SIG, in vergelijking met codecs zoals AptX (HD) en LDAC, van respectievelijk Qualcomm en Sony? Laten we beginnen door te stellen dat de codecs voorlopig niet uit de weg gaan voor de verbeteringen die zijn doorgevoerd in LC3. In de basis zal het hoofdzakelijk verbeteringen opleveren in de batterijduur van in-ear oortjes. Als de geluidskwaliteit veel beter zou worden bij apparaten die enkel de ‘basis’ codec gebruikt, dan zou een fabrikant mogelijkerwijs zijn midrange-modellen uit de markt prijzen. LC3 bestaat dus tezamen met AptX (HD) en Sony’s LDAC.
LC3 kan een betere audio-ervaring bieden bij dezelfde bandbreedte, beeld: Bluetooth SIG
Als je momenteel een duurdere bluetooth hoofdtelefoon koopt, is de kans groot dat AptX HD op de hoofdtelefoon aanwezig is. Let wel: je telefoon moet ondersteuning bieden voor AptX HD, anders zal de audio-codec niet werken. Dat geldt ook voor Sony’s LDAC: de codec die je hoofdzakelijk terug zal vinden op Sony-hoofdtelefoons. Voor beide audio-codecs geldt dat fabrikanten royalty’s af moeten dragen om het protocol in te schakelen, vandaar dat je de protocollen vaak tegenkomt op duurdere oortjes (en duurdere telefoons). Is het daarmee eigenlijk nog wel een strijd tussen deze protocollen?
Korte samenvatting
Voordat ik met de samenvatting begin, zal ik kort antwoord geven op de afsluitende vraag. Want, is er eigenlijk een strijd tussen de protocollen? Het korte antwoord is nee, maar daar hoef je uiteraard geen genoegen mee te nemen. Uiteindelijk zijn AptX (HD) en LDAC puur gericht op het verbeteren van het geluid van je hoofdtelefoon. Dat maken de codecs mogelijk door de bandbreedte van de verbinding op te hogen en de compressie (dus het decodeer-proces) te optimaliseren. Het proces is zeer ingewikkeld: daar zal ik mij dus niet op richten. Het eindresultaat is geluid dat beter klinkt, meer zoals geluid van een verbinding via een draad – dit is voornamelijk belangrijk voor de echte audio-fanaten.
Qualcomm is en blijft een van de belangrijkste spelers voor bluetooth audio-codecs
LE Audio en LC3 brengen verbeteringen voor de geluidskwaliteit van bluetooth-oortjes, maar het is toch hoofdzakelijk het aanbieden van nieuwe functionaliteiten. Opvallend genoeg zijn het functies die al jaren op andere producten beschikbaar zijn, Bluetooth SIG loopt met LE Audio dus een deel van zijn achterstand op de concurrentie in. Wanneer de eerste producten daadwerkelijk op de markt zullen verschijnen, is nog onbekend? Zit jij te wachten op functies van LC3, zoals multi-stream audio? Waar heb jij nog vragen over? Laat het ons weten in de reacties onderaan het artikel. Wij blijven de komende tijd actief in de reactiesectie om (de eventuele) vragen direct te kunnen beantwoorden.
Reacties
Inloggen of registreren
om een reactie achter te laten
Als (semi) professionele gebruiker zit ik vooral te wachten op
1)ultra low latency bluetooth audio (lager dan 10 milliseconden latency )
2)high quality audio
Waarom os die ultra low latency zo belangrijk voor mij?
Wel ik gebruik hoofdtelefoons voor audioproductie (DAW) doeleinden.
Boj het inspelen van intrumenten is een verschil van meer dan 10 milliseconden latency tussen aanslag en het horen van de audio merkbaar.
Ook bij DJ gebruik van hoofdtelefoons is dit zo.
Waardoor je dus nu moet terugvallen op bekabelde hoofdtelefoons wat de bewegingsvrijheid drastisch beperkt.
AptX low latency is efn dtart maar kan maar zakken tot 40ms latency, nog steeds 4x teveel.
AptX Live zou dit mogelijk moeten maken, maar heb ik tot nu toe nog op geen enkel device tegengekomen.
“Voor luchthavens wordt het zo makkelijker om korte omroepen te doen: toch is het maar de vraag of zulke ideeën werkelijkheid worden.”
Met noise killende koptelefoons/oortjes zul je maar weinig meekrijgen van omroepen. T zou dus zomaar kunnen dat er goede reden is om t wel uit te voeren.
Juist in vliegtuigen zijn die noise killers ideaal.
Ik heb 2 Bluetooth head phones een grote en een kleintje. Werkt gewoon nooit last ik heb wel senheisers. Ander merk hoeft ik niet senheiser is gewoon zeer goed. Groot doet 30 uur mee kleine 10 uur. Voldoende voor wat ik er mee doet.
Belangrijkste nadeel van SBC: op een druk station valt om de paar seconde het geluid weg, of het geluid gaat enorm haperen/ stotteren.. Sta je ergens alleen heb je gewoon prima geluid.